Software Testing là gì? Tìm hiểu những kỹ thuật trong Software Testing và quy trình cụ thể

Trong thời đại công nghệ số phát triển mạnh mẽ, phần mềm đóng vai trò quan trọng trong hầu hết các lĩnh vực của đời sống từ kinh doanh, y tế đến giáo dục và giải trí. Tuy nhiên, để đảm bảo phần mềm hoạt động chính xác, ổn định và đáp ứng nhu cầu người dùng, quá trình kiểm thử phần mềm (Software Testing) trở thành một bước không thể thiếu trong vòng đời phát triển phần mềm. Vậy Software Testing là gì, có những phương pháp nào, tại sao nó lại quan trọng đến vậy? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Software Testing là gì?

Software Testing (Kiểm thử phần mềm) là quá trình thực thi một chương trình để tìm ra lỗi. Quy trình này đảm bảo phần mềm đáp ứng đầy đủ, chính xác và đúng yêu cầu của khách hàng đề ra.

Vai trò của Software Testing trong phát triển phần mềm

• Đảm bảo chất lượng sản phẩm: Kiểm thử giúp phát hiện và khắc phục lỗi trước khi phần mềm được triển khai, đảm bảo phần mềm hoạt động đúng như mong đợi. Một sản phẩm phần mềm chất lượng cao sẽ đáp ứng nhu cầu của người dùng và giúp tăng uy tín của doanh nghiệp.
• Giảm thiểu rủi ro và chi phí sửa lỗi: Việc phát hiện lỗi sớm trong quá trình phát triển giúp giảm chi phí sửa chữa so với khi lỗi được phát hiện sau khi phần mềm đã ra mắt, từ đó giúp tiết kiệm tài nguyên và hạn chế tổn thất cho doanh nghiệp.
• Cải thiện trải nghiệm người dùng: Phần mềm không có lỗi hoặc ít lỗi sẽ mang đến trải nghiệm mượt mà, đáng tin cậy cho người dùng, giúp gia tăng sự hài lòng và giữ chân khách hàng lâu dài.
• Đảm bảo tính bảo mật: Kiểm thử phần mềm giúp phát hiện các lỗ hổng bảo mật, ngăn chặn các cuộc tấn công mạng hoặc rò rỉ dữ liệu, đặc biệt quan trọng đối với các hệ thống tài chính, y tế và thương mại điện tử.
• Tăng tính ổn định và hiệu suất của phần mềm: Thông qua kiểm thử hiệu năng, nhóm phát triển có thể đánh giá cách phần mềm hoạt động trong các điều kiện tải cao, giúp đảm bảo phần mềm có thể xử lý một lượng lớn người dùng mà không bị gián đoạn.
• Tuân thủ các tiêu chuẩn và yêu cầu: Nhiều lĩnh vực như y tế, tài chính và hàng không có những tiêu chuẩn nghiêm ngặt về phần mềm. Kiểm thử giúp đảm bảo sản phẩm tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn quốc tế, giảm nguy cơ pháp lý.

Phân loại Software Testing

Kiểm thử thủ công

Khi thực hiện kiểm thử thủ công, tester sẽ tự làm mọi việc từ viết test case đến thực hiện test. Tester sẽ quan sát kết quả, so sánh với kết quả mong muốn trong test case, điền kết quả test thủ công mà không có công cụ nào trợ giúp. Quy trình kiểm thử thủ công yêu cầu người thực hiện có vốn kiến thức đầy đủ, có kỹ thuật test và tư duy tốt.

Kiểm thử tự động

Kiểm thử tự động là thực hiện kiểm thử phần mềm bằng một chương trình đặc biệt, có rất ít hoặc không có sự tương tác của con người. Trong kiểm thử tự động, người thực hiện cần nắm chắc kiến thức về automation tools và frameworks, cũng như làm việc trên nhiều ngôn ngữ lập trình như C++, Java, Python,… tùy dự án.

Kiểm thử tự động hỗ trợ thực hiện test nhanh chóng, giải quyết các ca test khó không thể làm thủ công một cách hiệu quả.

Kiểm thử bảo mật

Kiểm thử bảo mật giúp đảm bảo các phần mềm và hệ thống ứng dụng được bảo vệ an toàn khỏi các mối nguy hiểm dẫn đến tổn thất. Kiểm thử bảo mật nhằm xác định các mối đe dọa để hệ thống không bị ngừng hoạt động hay bị khai thác ngoài ý muốn.

Những kỹ thuật trong Software Testing

Kiểm thử hộp đen

Kiểm thử hộp đen dựa trên đặc tả của phần mềm, không quan tâm cấu trúc bên trong của chương trình.

Kiểm thử hộp đen thường cố gắng tìm ra lỗi trong số các lỗi sau:

• Chức năng thiếu hoặc không đúng với bản đặc tả.
• Lỗi thi hành.
• Lỗi giao diện.
• Lỗi cấu trúc dữ liệu trong việc truy cập cơ sở dữ liệu bên ngoài.
• Lỗi khởi tạo hoặc lỗi kết thúc.

Kiểm thử hộp trắng

Kiểm thử hộp trắng phân tích cấu trúc bên trong, cấu trúc dữ liệu được sử dụng, cấu trúc code và hoạt động của phần mềm.

Quy trình kiểm thử hộp trắng:

• Đầu vào: Yêu cầu, tài liệu thiết kế, đặc tả chức năng, mã nguồn.
• Xử lý: Phân tích rủi ro để hướng dẫn toàn bộ quy trình.
• Lập kế hoạch kiểm thử: Thiết kế test case gồm toàn bộ code, thực hiện wash-repeat đến khi phần mềm hết lỗi.
• Đầu ra: Chuẩn bị báo cáo cuối cùng của quá trình kiểm thử.

Kiểm thử hộp trắng yêu cầu kỹ thuật lập trình am hiểu cấu trúc bên trong phần mềm. Kiểm thử hộp trắng được ứng dụng trong các kiểm tra ở cấp độ module, tích hợp và hệ thống của quá trình kiểm thử phần mềm.

Kiểm thử hộp xám

Kiểm thử hộp xám là phương pháp kết hợp giữa kiểm thử hộp đen và kiểm thử hộp trắng. Trong kiểm thử hộp đen, tester không biết cấu trúc bên trong, còn trong kiểm thử hộp trắng thì tester biết cấu trúc bên trong. Vậy trong kiểm thử hộp xám, tester sẽ biết được một phần cấu trúc bên trong, cụ thể là quyền truy cập vào cấu trúc dữ liệu nội bộ và thuật toán cho mục đích thiết kế test case. Kiểm thử hộp xám thường tập trung vào những lỗi cụ thể theo ngữ cảnh liên quan đến hệ thống web.

Kiểm thử đơn vị

Kiểm thử đơn vị là kỹ thuật kiểm thử những đơn vị phần mềm riêng lẻ, nghĩa là nhóm các module chương trình máy tính, quy trình sử dụng và vận hành để xác định liệu chúng có phù hợp để sử dụng không. Phương pháp này sử dụng mọi module độc lập để xác định có sự cố nào do nhà phát triển gây ra hay không.

Trong mô hình V hoặc SDLC, kiểm thử đơn vị là cấp độ kiểm thử đầu tiên được thực hiện trước kiểm thử tích hợp. Đây là loại kỹ thuật kiểm thử thường được các nhà phát triển thực hiện.

Kiểm thử tích hợp

Đây là quá trình kiểm thử giao diện giữa hai đơn vị hoặc module phần mềm. Kiểm thử tích hợp tập trung xác định tính đúng đắn của giao diện. Mục đích của nó là phát hiện lỗi trong tương tác giữa các đơn vị tích hợp. Khi tất cả module đã được kiểm thử đơn vị, người ta sẽ thực hiện kiểm thử tích hợp.

Kiểm thử hệ thống

Kiểm thử hệ thống là loại kiểm thử phần mềm được thực hiện trên hệ thống tích hợp hoàn chỉnh nhằm đánh giá sự tuân thủ của hệ thống với những yêu cầu tương ứng. Trong quy trình kiểm thử hệ thống, các thành phần đã vượt qua kiểm thử tích hợp chính là đầu vào. Mục tiêu của kiểm thử tích hợp là phát hiện sự bất thường giữa các đơn vị được tích hợp với nhau. Còn kiểm thử hệ thống sẽ phát hiện lỗi trong cả các đơn vị tích hợp và toàn bộ hệ thống.

Kiểm thử hệ thống được thực hiện bởi một nhóm kiểm thử độc lập. Nó là kiểm thử hộp đen, được thực hiện sau kiểm thử tích hợp và trước kiểm thử chấp nhận.

Kiểm thử hệ thống gồm: kiểm thử chức năng, kiểm thử hiệu năng, kiểm thử khả năng, kiểm thử cấu hình, kiểm thử bảo mật, kiểm thử khả năng phục hồi.

Kiểm thử chấp nhận (Acceptance Testing)

Đây là phương pháp kiểm thử mà trong đó hệ thống được kiểm thử khả năng chấp nhận. Mục đích của nó là đánh giá sự tuân thủ của hệ thống với những yêu cầu nghiệp vụ trước khi tới tay người dùng.

Kiểm thử Alpha (Alpha Testing)

Kiểm thử Alpha được thực hiện để xác định lỗi trước khi phát hành sản phẩm. Kiểm thử Alpha được thực hiện bởi những kỹ sư phần mềm hoặc nhân viên đảm bảo chất lượng. Kiểm thử Alpha là giai đoạn kiểm thử cuối cùng trước khi tung ra phần mềm chính thức.

Kiểm thử Beta (Beta Testing)

Kiểm thử Beta được thực hiện bởi người dùng của ứng dụng phần mềm. Phiên bản Beta của phần mềm được phát hành cho một số lượng người dùng nhất định để nhận phản hồi về chất lượng của sản phẩm. Mục đích của quá trình kiểm thử này là giúp giảm rủi ro lỗi sản phẩm và tăng chất lượng sản phẩm thông qua ý kiến người dùng.

Kiểm thử phát hành (Release Testing)

Kiểm thử phát hành được thực hiện sau khi phần mềm được triển khai lên hệ thống thật. Đây là giai đoạn quan trọng, quyết định sản phẩm sẽ được đưa vào sử dụng hay hoãn lại.

Quy trình thực hiện Software Testing

Quy trình kiểm thử phần mềm gồm các bước sau:

• Lập kế hoạch kiểm thử: Trong bước này, đội ngũ kiểm thử sẽ lên kế hoạch chi tiết cho quá trình kiểm thử, xác định các mục tiêu, phương pháp kiểm thử, phạm vi và tài nguyên cần thiết.
• Thiết kế các trường hợp kiểm thử (test case): Các trường hợp kiểm thử là những tình huống được xây dựng để kiểm tra các chức năng hoặc tính năng cụ thể của phần mềm. Các trường hợp kiểm thử cần phải rõ ràng và dễ dàng thực hiện để đảm bảo việc kiểm thử hiệu quả.
• Tạo môi trường kiểm thử: Hoạt động này diễn ra độc lập và có thể bắt đầu cùng lúc với việc thiết kế test case. Quá trình này không có sự tham gia của nhóm tester mà sẽ là nhà phát triển hoặc khách hàng. Tuy vậy, đây là giai đoạn quan trọng nhất của quy trình kiểm thử vì nó sẽ cung cấp điều kiện môi trường - nơi mà phần mềm được kiểm thử.
• Thực hiện kiểm thử: Đây là giai đoạn thực hiện các trường hợp kiểm thử và ghi nhận kết quả kiểm tra. Trong quá trình này, các lỗi hoặc sự cố sẽ được phát hiện và báo cáo cho nhóm phát triển để sửa chữa.
• Phân tích và báo cáo kết quả: Sau khi thực hiện kiểm thử, các kết quả sẽ được phân tích để xác định các vấn đề hoặc lỗi và đề xuất giải pháp. Báo cáo kết quả kiểm thử cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng phần mềm sau khi kiểm thử. Trưởng dự án sẽ thông báo kết quả kiểm thử phần mềm cho các bên liên quan.

Tạm kết

Software Testing là một bước quan trọng trong quá trình phát triển phần mềm, là yếu tố then chốt quyết định chất lượng và độ tin cậy của sản phẩm. Việc kiểm thử phần mềm giúp phát hiện và khắc phục lỗi sớm, đảm bảo hiệu suất, bảo mật và trải nghiệm người dùng tốt nhất. Trong bối cảnh công nghệ ngày càng phát triển, kiểm thử phần mềm giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, nâng cao uy tín và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Vì vậy, đầu tư vào kiểm thử phần mềm là một chiến lược cần thiết để đảm bảo sự thành công của bất kỳ dự án phần mềm nào.

Bạn đang tìm kiếm một chiếc laptop mạnh mẽ, thông minh và tối ưu hiệu suất làm việc? Hãy khám phá ngay laptop AI thế hệ mới được trang bị công nghệ trí tuệ nhân tạo tiên tiến, giúp bạn làm việc nhanh hơn, sáng tạo hơn và hiệu quả hơn! Xem sản phẩm giá tốt tại FPT Shop:

Máy tính AI

Xem thêm:

• IT Service Desk là gì? Tổng hợp những kiến thức cơ bản về IT Service Desk mà bạn nên biết
• IT Comtor là gì? Trách nhiệm của một IT Comtor và công việc cụ thể của vị trí này ra sao