Mắm cáy là mắm gì? Hướng dẫn cách làm mắm cáy truyền thống, đậm đà hương vị đồng quê

Mắm cáy là một trong những món ăn đặc trưng của người dân miền Bắc Việt Nam, với hương vị mặn mà, đậm đà, tạo nên sự hấp dẫn khó cưỡng đối với những ai yêu thích ẩm thực dân dã. Để hiểu rõ hơn về món ăn này, mời bạn cùng FPT Shop tìm hiểu về mắm cáy và cách làm mắm cáy thơm ngon, đặc sắc ngay dưới đây.

Con cáy là con gì?

Con cáy là một loài động vật sống ở môi trường nước ngọt, thường xuất hiện nhiều ở các vùng đồng quê, khu vực sông rạch. Con cáy có hình dáng tương tự như con cua nhưng kích thước nhỏ hơn. Với phần mai cứng, lớp vỏ có màu nâu sậm và thân hình khá nhỏ gọn, cáy là món ăn ngon, là nguyên liệu quan trọng trong chế biến các món đặc sản của nhiều vùng miền, đặc biệt là các món mắm.

Cáy thường sống ở những nơi có bùn, bãi đất ẩm ướt và có thể tìm thấy chúng nhiều nhất vào mùa mưa. Đặc biệt, cáy thường được đánh bắt vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối, vì đây là thời điểm chúng hoạt động mạnh mẽ và dễ bắt nhất. Ngoài việc là nguyên liệu để làm mắm cáy, cáy còn được dùng để chế biến nhiều món ăn khác như canh cáy, cáy xào sả ớt, hay cáy rang muối, cũng đều mang lại hương vị rất đặc trưng và độc đáo.

Mắm cáy là mắm gì?

Mắm cáy là một loại mắm được làm từ con cáy, trải qua quá trình lên men tự nhiên, kết hợp với các gia vị khác nhau để tạo ra món ăn có hương vị đặc trưng. Mắm cáy có màu nâu nhạt, mùi thơm đặc trưng, không quá nồng mà lại rất dễ chịu, thường được sử dụng để làm gia vị cho các món ăn hoặc làm nước chấm cho các món ăn kèm.

Quy trình chế biến mắm cáy khá công phu và yêu cầu sự tỉ mỉ từ khâu chọn nguyên liệu đến lúc thành phẩm. Mắm cáy là món ăn phổ biến ở miền Bắc và đã trở thành đặc sản của nhiều vùng quê, mang đậm bản sắc văn hóa ẩm thực của người Việt Nam.

Mắm cáy với sự kết hợp hài hòa của các nguyên liệu như cáy tươi, muối, thính gạo, bia và gia vị có thể ăn cùng cơm, làm gia vị cho các món xào, hay dùng để pha chế nước chấm cho các món ăn dân dã như thịt luộc, rau sống.

Cách làm mắm cáy truyền thống

Nguyên liệu làm mắm cáy

• Cáy: 700 gr.
• Muối hạt: 200 gr (khoảng 1/2 tô canh).
• Bia: 1 ít (1/2 lon).
• Thính gạo: 150 gr.
• Chanh: 1 trái.
• Ớt: 1 trái.
• Bột ngọt: 1 muỗng cà phê.
• Đường: 2 muỗng cà phê.

Các bước chế biến mắm cáy

• Bước 1. Sơ chế cáy: Sau khi mua cáy về, bạn cần lột bỏ yếm, bỏ mai và rửa cáy thật sạch. Rửa nhiều lần với nước cho đến khi thấy nước rửa cáy không còn đục nữa. Sau đó, vớt cáy ra và để ráo.

• Bước 2. Xay cáy: Bạn cho cáy và muối vào máy xay sinh tố (hoặc máy xay thịt) theo tỉ lệ 3 vá canh cáy và 1 vá canh muối. Sau đó, bạn cho vào cối thêm 5 vá canh nước muối loãng rồi ấn xay nhuyễn hỗn hợp. Quá trình này giúp cáy và muối được hòa trộn đều.

• Bước 3. Ủ mắm cáy: Sau khi xay xong, bạn cho hỗn hợp cáy vào hũ thủy tinh có nắp đậy. Cho 1/2 lon bia vào tráng cối rồi đổ hết bia vào hũ mắm cáy, khuấy đều. Tiếp theo, cho 150gr thính gạo rang vào và khuấy đều tiếp. Dùng khăn bông sạch hoặc màng nilon phủ kín miệng hũ và dùng dây thun cố định lại. Bạn mang hũ mắm ra phơi dưới ánh nắng trong vòng 10 - 15 ngày là có thể thưởng thức.

• Bước 4. Pha nước mắm cáy ngon: Khi mắm cáy đã ủ đủ thời gian, bạn có thể pha chế nước mắm cáy để ăn cùng các món ăn. Bạn cho 6 muỗng canh mắm cáy vào chén, thêm 1 muỗng cà phê bột ngọt, 2 muỗng cà phê đường, nước cốt của 1 trái chanh và khuấy đều cho các gia vị tan hết. Cuối cùng, bạn cho thêm 1 trái ớt cắt lát vào, hoặc có thể cho nhiều ớt nếu thích ăn cay. Mắm cáy sẽ có vị chua chua, mặn mặn, ngọt ngọt, cay cay vô cùng hấp dẫn.

Thành phẩm

Mắm cáy khi hoàn thành có mùi hương đặc trưng, màu nâu nhạt rất đẹp mắt và hương vị mặn vừa phải, không quá gắt. Khi pha mắm cáy với các gia vị, bạn sẽ có một chén mắm cáy thơm ngon, làm món chấm tuyệt vời cho các món ăn như thịt luộc, rau sống, hoặc cá kho.

Mẹo giúp mắm cáy ngon hơn và cách bảo quản

Để làm được món mắm cáy ngon và đạt chuẩn, bạn cần chú ý đến nguyên liệu và lưu ý một số mẹo nhỏ trong quá trình thực hiện và bảo quản. Dưới đây là những lưu ý quan trọng giúp bạn thực hiện mắm cáy thành công và bảo quản mắm được lâu mà vẫn giữ được hương vị đặc trưng:

Lựa chọn cáy tươi sống:

Một trong những yếu tố quan trọng nhất trong việc làm mắm cáy chính là việc chọn lựa cáy tươi sống. Để đảm bảo chất lượng mắm, bạn cần mua cáy còn sống, khỏe mạnh và không có dấu hiệu bị hỏng. Những con cáy tươi ngon thường có lớp vỏ màu nâu sậm, mai cứng và thân hình chắc khỏe. Cáy sống sẽ mang đến hương vị tự nhiên, thơm ngon và không bị đắng, rất quan trọng đối với món mắm cáy. Nếu bạn mua cáy đã chết hoặc có mùi hôi, chất lượng mắm sẽ bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Mắm làm từ cáy đã chết có thể có mùi lạ, không thơm và dễ bị hỏng, làm mất đi hương vị đặc trưng của món ăn. Do đó, hãy luôn chú ý chọn mua cáy còn sống và khỏe mạnh để đảm bảo món mắm của bạn ngon nhất có thể.

Đảm bảo dụng cụ làm mắm sạch sẽ:

Dụng cụ để chế biến mắm cáy cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định chất lượng của mắm. Đảm bảo rằng tất cả các dụng cụ như máy xay sinh tố, hũ đựng mắm, vá canh, chén, tô… đều sạch sẽ và khô ráo trước khi sử dụng. Nếu dụng cụ bị dơ hoặc có vi khuẩn, quá trình lên men của mắm sẽ bị ảnh hưởng, làm mắm dễ bị hỏng hoặc không đạt chất lượng. Một mẹo nhỏ là bạn có thể tráng các dụng cụ này qua nước muối loãng trước khi sử dụng.

Phơi mắm dưới nắng:

Mắm cáy cần được phơi dưới ánh nắng mặt trời trong một thời gian dài để quá trình lên men diễn ra đúng cách và mắm có hương vị đặc trưng. Tuy nhiên, trong suốt quá trình phơi mắm, bạn phải đảm bảo miệng hũ luôn được bịt kín để không có bụi bẩn hay côn trùng (như ruồi, muỗi) bám vào. Những thứ này sẽ làm hỏng mắm, ảnh hưởng đến mùi vị và độ an toàn khi sử dụng. Bạn có thể dùng khăn bông sạch hoặc màng nilon để che miệng hũ và cố định lại bằng dây thun. Ngoài ra, trong những ngày đầu phơi, bạn nên đảo đều mắm lên trước và sau khi phơi để mắm không bị đen, giúp mắm giữ được màu sắc đẹp mắt và hương vị hoàn hảo.

Kiểm tra mắm cáy đạt yêu cầu:

Để biết mắm cáy đã đạt yêu cầu hay chưa, bạn có thể thử vắt một ít nước chanh vào mắm và khuấy lên. Nếu thấy mắm sủi bọt và có mùi thơm đặc trưng, chứng tỏ mắm đã lên men tốt và sẵn sàng để sử dụng.

Bảo quản mắm cáy đúng cách:

Mắm cáy sau khi đã hoàn thành và lên men đủ thời gian có thể được bảo quản ở nhiệt độ phòng trong khoảng 3 - 4 tháng, miễn là bạn đậy kín miệng hũ và tránh để mắm tiếp xúc với không khí quá lâu. Bạn nên bảo quản mắm cáy trong hũ thủy tinh có nắp đậy kín hoặc hũ nhựa chất lượng để tránh mắm bị nhiễm khuẩn hay hỏng. Tránh để mắm ở nơi có nhiệt độ cao hoặc nơi ẩm ướt vì điều này sẽ làm giảm chất lượng mắm, khiến mắm dễ bị hư hỏng. Ngoài ra, nếu bạn không muốn mắm cáy dùng hết trong một thời gian ngắn, có thể chia mắm ra thành nhiều hũ nhỏ để dùng dần, giúp bảo quản tốt hơn và đảm bảo mắm luôn giữ được hương vị tươi ngon.

Lời kết

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ mắm cáy là gì, cũng như quy trình chế biến món ăn đặc sắc này. Hãy thử làm món mắm cáy ngay tại nhà để thưởng thức hương vị đặc biệt của món ăn này, chắc chắn món mắm cáy sẽ không làm bạn thất vọng.

Để xay cáy nhanh mịn, bạn cần một chiếc máy xay thịt chất lượng, giúp quá trình chế biến mắm cáy trở nên dễ dàng và hiệu quả hơn. Tại FPT Shop, bạn có thể tìm thấy nhiều mẫu máy xay thịt với công suất mạnh mẽ, thiết kế hiện đại và tính năng ưu việt, giúp xay nhuyễn cáy một cách nhanh chóng và dễ dàng.

Mua ngay máy xay thịt Mishio giá tốt tại đây:

• Máy xay thịt Mishio

Xem thêm:

• Cách làm mắm tôm chua chuẩn vị Huế, ngon đậm đà, ăn kèm món gì cũng hợp
• Hướng dẫn cách làm mắm cá nục thơm ngon, đậm đà, mang đậm mùi vị và tình quê hương