Unit Test là gì? Tìm hiểu về khái niệm và vai trò cụ thể của Unit Test

Công việc thường nhật của một dev hay một lập trình viên là sửa lỗi hệ thống, bug, nâng cấp phần mềm. Tuy nhiên số lượng phần mềm được phát hành bởi một công ty công nghệ bất kỳ bắt buộc phải hoàn thiện chỉnh chu trước khi “ra mắt” người dùng để đảm bảo tính chuyên nghiệp, tiết kiệm chi phí cho sau này. Chính vì vậy mà Unit Test ra đời và nhanh chóng trở thành trợ thủ đắc lực. Hãy cùng FPT Shop đến ngay với bài viết dưới đây để tìm hiểu thông tin chi tiết xem Unit Test là gì? Vai trò cụ thể của Unit Test nhé.

Khái niệm về Unit Test

Unit Test là gì?

Unit Test là một loại kiểm thử phần mềm. Kiểm thử đơn vị được tiến hành trong quá trình phát triển ứng dụng. Với mục tiêu của kiểm thử đơn vị là xác minh tính chính xác của đơn vị đó và cô lập một phần code.

Unit là gì?

Một Unit là một phần PM nhỏ nhất có thể kiểm tra được như là thủ tục (Procedure), lớp (Class), hàm (Function) hoặc các phương thức (Method).

Unit được chọn để kiểm tra thường có chức năng hoạt động đơn giản và kích thước nhỏ nên khá dễ dàng trong việc tổ chức, kiểm tra, ghi nhận và phân tích kết quả nhằm mục đích phát hiện lỗi sai, phân tích nguyên nhân và nhanh chóng tìm ra cách khắc phục. Vì chỉ đang khoanh vùng trong một Uni để tiến hành kiểm tra nên phạm vi khá nhỏ.

Mỗi UT gửi đi 1 thông điệp và kiểm tra câu trả lời nhận được có chính xác hay không sẽ bao gồm:

• Kết quả trả về mong muốn
• Lỗi ngoại lệ mong muốn

Đoạn mã UT hoạt động liên tục, định kỳ nhằm thăm dò và kịp thời phát hiện các sai sót kỹ thuật trong quá trình phát triển. Chính vì vậy UT còn được gọi là kỹ thuật kiểm nghiệm tự động với những đặc điểm như sau:

• Có nhiệm vụ giống như người dùng đầu tiên của hệ thống.
• Chỉ có giá trị khi chúng có khả năng phát hiện vấn đề tiềm ẩn hay lỗi kỹ thuật.

Khi làm Unit test chúng ta thường thấy các khái niệm sau:

Dưới đây là một số khái niệm mà bạn thường xuyên bắt gặp khi làm Unit test:

• Assertion: Đây là phát biểu mô tả công việc kiểm tra cần tiến hành, chẳng hạn như: AreEqual(), IsTrue(), IsNotNull()… Mỗi đoạn UT sẽ bao gồm nhiều assertion kiểm tra dữ liệu đầu ra, tính chuẩn xác các lỗi ngoại lệ ra cùng những vấn đề phức tạp khác (như là Thứ tự thực hiện của các luồng dữ liệu - Sự tồn tại của một đối tượng – Điều kiện biên: Các giá trị có vượt ra ngoài giới hạn hay không…
• Test Point: Đây là đơn vị kiểm tra nhỏ nhất khi chỉ chứa một assertion đơn giản có nhiệm vụ khẳng định tính chính xác của một chi tiết mã nào đó. Mọi thành viên trong dự án đều có thể viết một test point. 
• Test Case: Đây là một tập hợp gồm nhiều test point với nhiệm vụ kiểm tra đặc điểm chức năng, chẳng hạn như toàn bộ người dùng nhập dữ liệu đến khi thông tin được xác nhập vào cơ sở dữ liệu. Trong nhiều trường hợp kiểm tra khẩn cấp có thể không cần đến test case.
• Test Suite: Đây là tập hợp các test case nhằm định nghĩa cho từng hệ thống con hoặc module.
• Regression Testing (hoặc Automated Testing): Đây là phương pháp kiểm nghiệm tự động ứng dụng phần mềm đặc biệt. Cùng một loại dữ liệu kiểm tra giống nhau nhưng được tiến hành nhiều lần, lặp lại tự động để ngăn chặn việc lỗi cũ phát sinh. Khi kết hợp Unit Testing cùng với Regression Testing sẽ đảm bảo việc các đoạn mã mới đáp ứng yêu cầu thay đổi cùng với đó là các đoạn mã cũ sẽ không bị ảnh hưởng bởi quá trình bảo trì.
• Production Code: Đây là phần mã chính được chuyển giao cho khách hàng.
• Unit Testing Code: Đây là phần mã phụ dùng để kiểm tra ứng dụng chính và không được chuyển giao cho khách hàng.

Vòng đời Unit Test

Unit Test có 3 trạng thái cơ bản như sau:

• Fail - trạng thái lỗi.
• Ignore - trạng thái tạm ngừng thực hiện.
• Pass - trạng thái làm việc.

Unit Test được vận hành trong hệ thống tách biệt có nhiều PM hỗ trợ thực thi UT với giao diện trực quan. Thường thì trạng thái Unit Test được biểu hiện với những màu sắc khác nhau như là màu xanh (pass), màu vàng (ignore) và màu đỏ (fail).

UT chỉ đem lại hiệu quả khi:

• Tự động hoàn toàn
• Được vận hành lặp lại nhiều lần
• Độc lập với các UT khác.

Thiết kế Unit test

Mỗi UT đều được thiết kế theo đúng trình tự như sau:

• Thiết lập các điều kiện cần thiết: Khởi tạo đối tượng > Xác định tài nguyên cần thiết > Xây dựng các dữ liệu giả.
• Triệu gọi phương thức cần kiểm tra.
• Kiểm tra hoạt động chính xác của các phương thức.
• Dọn dẹp tài nguyên sau khi kiểm tra kết thúc.

Ứng dụng Unit test

• Kiểm tra đơn vị nhỏ nhất sẽ là các thuộc tính, thủ tục, sự kiện và hàm.
• Kiểm tra trạng thái, ràng buộc đối tượng ở mức sâu mà thông thường chúng ta khó có thể truy cập được.
• Kiểm tra quy trình (process) và mở rộng là các khung làm việc (workflow – tập hợp của nhiều quy trình).

Lợi ích của việc áp dụng Unit test

Việc viết Unit Test có thể mất nhiều thời gian hơn viết code tuy nhiên chúng mang lại nhiều lợi ích như sau:

• Đầu tiên là tạo ra môi trường lý tưởng để tiến hành kiểm tra bất kỳ đoạn code nào, có thể thăm dò và phát hiện lỗi sai một cách chính xác. Duy trì sự ổn định của toàn bộ PM, tiết kiệm thời gian so với gỡ rối truyền thống.
• Phát hiện khi các thuật toán thực thi không hiệu quả, thủ tục chạy vượt quá giới hạn thời gian.
• Phát hiện lỗi về thiết kế, xử lý hệ thống, mô hình thiết kế.
• Phát hiện lỗi có thể xảy ra trong những tình huống rất hẹp.
• Tạo ra hàng rào chắn an toàn cho khối mã: Bất kỳ sự thay đổi nào cũng có khả năng tác động đến hàng nào chắn này và thông báo cả những nguy hiểm tiềm tàng.

Unit Test còn có tác dụng hiệu quả đến năng suất làm việc, cụ thể như sau:

• Giải phóng chuyên viên QA ra khỏi những công việc kiểm tra phức tạp.
• Chúng ta thường không quá chắc chắn về các đoạn mã của mình, chẳng hạn như lo lắng về các lỗi có quay lại không, hoạt động của module hiện hành có thể bị tác động hay không, việc chỉnh mã có gây hư hỏng ở đâu không,... Nhưng khi áp dụng Unit Test thì những lo lắng này gần như là không còn, giúp bạn tự tin hoàn thành công việc.
• Đây là công cụ đánh giá khách quan về năng lực của bạn. Số lượng tình huống kiểm tra (test case) được chuyển trạng thái “pass” chính là minh chứng rõ ràng thể hiện tốc độ và năng suất làm việc của bạn.

Cách code hiệu quả với Unit Test

Khi phân tích tình huống có thể xảy ra với mã đừng chủ quan bỏ qua những tình huống tồi tệ nhất. Chẳng hạn như dữ liệu nhập làm một kết nối với cơ sở dữ liệu thất bạn, ứng dụng bị treo nguyên nhân là do một phép toán chia cho 0 hay những thủ tục đưa ra lỗi ngoại lệ bị sai có thể phá hỏng ứng dụng,...

Mọi Unit Test buộc phải được bắt đầu với  “fail” và chuyển sang “pass” sau khi mã chính thay đổi hợp lý.

Khi viết đoạn mã quan trọng hãy viết UT tương ứng cho đến khi bạn không thể nghĩ thêm tình huống nào nữa nhé.

Nhập số lượng đủ lớn những giá trị đầu vào để phát hiện điểm yếu của mã theo đúng nguyên tắc như sau:

• Nhập giá trị đầu vào hợp lệ thì bắt buộc kết quả trả về cũng phải hợp lệ.
• Nhập giá trị đầu vào không hợp lệ thì buộc kết quả trả về cũng phải không hợp lệ.
• Nhận biết những đoạn mã không ổn định, có nguy cơ gây lỗi để viết Unit Test tương ứng khống chế.

Với mỗi đối tượng nghiệp vụ (business object) hay đối tượng truy cập dữ liệu (data access object) nên tạo một lớp kiểm tra riêng vì những lỗi nghiêm trọng có thể bắt nguồn từ các đối tượng này.

Để ngăn không cho các lỗi có thể phát sinh trở lại cần thực thi tự động tất cả UT mỗi khi có thay đổi quan trọng và cần làm việc này mỗi ngày. UT lỗi cho chúng ta biết thay đổi nào gây nên lỗi.

Để tăng hiệu quả và giảm thiểu rủi ro khi viết UT, bạn cần sử dụng nhiều phương thức kiểm tra, lưu ý càng viết đơn giản càng tốt.

Tổng kết

Như vậy quý bạn đọc đã cùng FPT Shop đi tìm hiểu xem Unit Test là gì? Bên cạnh đó chúng tôi còn cung cấp thêm những khái niệm xoay quanh Unit Test và vai trò của nó. Hy vọng rằng những thông tin mà chúng tôi cung cấp tại bài viết này có thể giúp ích được cho bạn. Và đừng quên theo dõi chúng tôi để biết thêm nhiều thông tin thú vị khác nhé.

Xem thêm

• Spyware là phần mềm gì? Làm thế nào để ngăn chặn và phòng ngừa các phần mềm Spyware?
• Tổng hợp 10 game chiến thuật PC hay nhất mọi thời đại mà bạn có thể chơi trong năm nay

Mời quý bạn đọc cùng tham khảo các dòng laptop chính hãng, giá thành cực kỳ ưu đãi tại FPT Shop: Laptop HP