Gaslight là gì? Dấu hiệu của việc bị gaslight là gì? Những cách đối phó với gaslight

Nhiều người trong chúng ta đôi khi bị gaslight một cách vô tình mà bạn không hề biết. Hiểu rõ gaslight là gì sẽ giúp bạn tránh được những ảnh hưởng tiêu cực từ nó. Dù đây là một cụm từ thường xuyên xuất hiện trên mạng xã hội nhưng không phải ai cũng hiểu rõ nghĩa. Nội dung bài viết này sẽ giúp bạn trả lời câu hỏi “Gaslight là gì?”, cùng với dấu hiệu nhận biết gaslight và phương pháp đối phó.

Gaslight là gì?

Gaslight là hành vi sử dụng các thông tin sai trái, thiếu chính xác nhằm thao túng, điều khiển và bạo hành người khác để có được sức mạnh và kiểm soát tinh thần, tâm lý của nạn nhân. Người thao túng sử dụng lời nói để khiến cho nạn thân cảm thấy sợ hãi và không còn tin tưởng bản thân mình. Sự hoài nghi bản thân liên tục sẽ khiến cho nạn nhân không còn tự tin, đồng thời dễ bị ảnh hưởng bởi mọi người xung quanh.

Đây là quá trình diễn ra chậm rãi và khó để nhận biết. Thậm chí, ban đầu nạn nhân có thể cảm thấy tội lỗi vì nghi ngờ người thao túng tâm lý mình. Hình thức thao túng này sẽ khiến nạn nhân bị lo lắng, suy sụp tinh thần và trầm cảm. 

Hiện tượng gaslight trong một số khía cạnh cuộc sống

Gaslight trong gia đình

Gaslight trong gia đình có thể xuất phát từ các mối quan hệ giữa cha mẹ - con cái, vợ - chồng,... dựa trên những hành vi lạm dụng về mặt tinh thần và cảm xúc. Một ví dụ về hiện tượng gaslight trong gia đình là người chồng liên tục uống bia rượu và say xỉn mỗi ngày. Ban đầu, người vợ thấy chuyện nhậu nhẹt của chồng là sai trái và nhắc nhở chồng nên hạn chế uống bia rượu. Thế nhưng, người chồng luôn nói với người vợ rằng anh cần phải uống bia cùng với đối tác để phát triển công việc và tìm kiếm cơ hội, còn cô thì không hiểu được những khó khăn anh gặp phải khi đi làm. Từ đó, người vợ tin rằng việc uống bia rượu của người chồng là bình thường, là đúng, cô cũng cảm thấy tội lỗi khi đã trách móc anh.

Gaslight nơi làm việc

Trong môi trường làm việc, bạn có thể không nhận ra việc bị gaslight trong khi giao tiếp với cấp trên bởi vì họ sử dụng “sợi dây trói buộc vô hình” để khiến bạn phải nghe lời họ. Gaslight ở môi trường công sở ngăn bạn tận hưởng cuộc sống cá nhân, thậm chí còn khiến bạn mong muốn tìm kiếm việc làm mới. Đối với cấp trên, họ có thể dùng những câu như “Bạn cần phải thể hiện bản lĩnh vượt bậc của mình” hay “Bạn nên cống hiến cho công ty". Nhiều người quản lý còn tự cho bản thân là một tấm gương mẫu mực khi làm việc 24/7 và đòi hỏi bạn phải trả lời email ngoài giờ hành chính.

Các cách thao túng vô hình này ban đầu sẽ khiến bạn tưởng như mình phải nỗ lực để thích nghi và phục tùng đối phương, cho đến khi sức khoẻ bạn suy sụp hoặc bạn bị dồn ép đến chân tường thì mới nhận ra bản thân đang bị đối phương điều khiển.

Hội chứng Stockholm

Gaslight còn có thể dẫn đến việc xuất hiện hội chứng Stockholm. Hội chứng Stockholm khiến nạn nhân phát triển tình cảm với người thao túng mình.

Những dấu hiệu cho thấy một người đang muốn gaslight

Dấu hiệu cho thấy một người đang muốn gaslight là gì? Dưới đây là những chiêu trò mà người muốn gaslight người khác sẽ thực hiện:

Nói dối

Người muốn thao túng tâm lý bạn sẽ liên tục nói dối về những điều mà bạn cũng biết rõ là họ đang nói dối. Chuyện này quá hiển nhiên đến nỗi bạn sẽ không thể tin được rằng ai đó có thể nói dối một chuyện như vậy. Do đó, bạn bắt đầu đặt thật nhiều câu hỏi và trở nên không chắc chắn về các vấn đề đơn giản nhất.

Luôn chối bỏ

Người muốn thao túng tâm lý bạn có thể nói một câu gây tổn thương bạn rồi một thời gian sau họ hoàn toàn chối bỏ việc này. Thậm chí, họ còn yêu cầu bạn đưa ra bằng chứng là họ đã khiến bạn tổn thương. Còn bạn thì nghi ngờ về trí nhớ và nhận thức của chính mình. Bạn bắt đầu tự hỏi rằng liệu người kia có nói đúng không và dần dần chấp nhận những điều họ nói.

Sử dụng những gì nạn nhân trân trọng để chống lại họ

Người muốn thao túng tâm lý bạn sẽ sử dụng những gì bạn yêu quý và trân trọng nhất để chống lại bạn. Nếu như bạn yêu thích công việc của mình, họ sẽ nói là công việc của bạn không ổn, có nhiều vấn đề. Nếu như bạn thích có con cái, họ sẽ thao túng bằng cách đưa ra các lập luận rằng bạn không nên có con. Điều này khiến cho bạn không tin tưởng cả vào những điều mà mình yêu quý và trân trọng nhất.

Khiến cho nạn nhân không còn chính kiến

Một điều đáng sợ của việc bị gaslight là nạn nhân sẽ không thay đổi ngay mà biến thành người khác dần dần theo thời gian. Nạn nhân sẽ không còn suy nghĩ, chính kiến và hành động của riêng mình mà dần trở thành một người khác, thậm chí là người muốn thao túng tâm lý người khác.

Luôn dùng lời nói sáo rỗng

Người muốn thao túng người khác sẽ luôn nói những câu sáo rỗng. Đôi khi, họ cũng có hành động mang tính chất bạo hành.

Có những lúc ngọt ngào

Chiêu trò thường gặp của người muốn gaslight là gì? Bên cạnh những lời nói làm tổn thương nạn nhân, họ cũng có thể có những lúc ngọt ngào với nạn nhân. Họ khen khợi, cổ vũ, nhẹ nhàng với bạn để bạn nghĩ họ không phải là người xấu. Thế nhưng phía sau những lời nói ngọt ngào đó là mục đích chiếm lấy sự tin tưởng và phục tùng từ bạn.

Khiến nạn nhân cảm thấy mập mờ

Nếu bạn là một người đề cao sự rõ ràng và ổn định, người muốn thao túng bạn sẽ lợi dụng tâm lý này để tạo ra sự mập mờ và hỗn loạn xung quanh bạn. Lúc này, bạn sẽ không còn cách nào khác, chỉ có thể dựa vào người thao túng tâm lý mình để có được sự ổn định nhất thời.

Luôn đổ tội cho nạn nhân

Người muốn thao túng tâm lý bạn sẽ khiến bạn cảm thấy bản thân là người lừa lọc và gian dối dù chính họ mới là người như thế. Bạn sẽ cảm thấy mình luôn có lỗi và phải nhận lỗi sai về mình liên tục.

Khiến nạn nhân nghĩ bản thân không tỉnh táo

Người muốn thao túng biết rằng bạn đang cảm thấy hoang mang và hoài nghi bản thân nên họ sẽ lợi dụng điểm này để khiến bạn nghĩ rằng bạn không tỉnh táo. Điều này khiến cho bạn và những người xung quanh cho rằng vấn đề bạn đang gặp là không tồn tại. Lúc này, bạn sẽ càng khó tìm kiếm sự giúp đỡ.

Cho rằng tất cả những người khác đều nói dối

Người muốn thao túng sẽ nói với bạn rằng những người khác đang nói dối và muốn hãm hại bạn, khiến bạn không còn niềm tin vào bất kỳ ai mà chỉ biết dựa dẫm vào họ. Tâm lý này của bạn sẽ giúp họ dễ dàng thao túng bạn hơn.

Dấu hiệu nào cho thấy bạn đang bị người khác gaslight?

Gaslight có thể xảy ra ở bất kỳ mối quan hệ nào. Bạn có thể bị thao túng tâm lý trong gia đình, trong môi trường làm việc, trong tình yêu hoặc các mối quan hệ ngoài xã hội khác. Vậy đâu là dấu hiệu cho thấy bạn đang bị người khác gaslight?

Khi bạn cảm thấy nghi ngờ rằng mình có thể đang bị gaslight, hãy tự hỏi bản thân những câu sau:

• Cách nhìn nhận/Quan điểm của bạn về bản thân có thay đổi theo ý kiến của người khác hay không? (Ví dụ: bạn bè, người yêu, bố mẹ, quản lý, đồng nghiệp,...).
• Bạn có cảm thấy lo lắng, hoảng sợ quá mức trước sai lầm nhỏ của bản thân hay không? (Ví dụ: không kịp chuẩn bị bữa ăn, nhớ sai ngày kỷ niệm,...).
• Bạn có cảm thấy bản thân sai lầm trong mọi việc liên quan đến đối phương hay không?
• Bạn có đang phục tùng mọi ý kiến của đối phương một cách vô điều kiện hay không?

Nếu hầu hết câu trả lời cho những câu hỏi trên là “Có", bạn có khả năng đang bị người khác gaslight. Điều này sẽ rất khó nhận ra cũng như khó thoát khỏi bởi vì nó liên quan trực tiếp đến nỗi sợ của bản thân bạn, chẳng hạn như sợ không được thấu hiểu, sợ bị bỏ rơi, sợ không được tôn trọng và yêu thương. 

3 giai đoạn của gaslight

Sau đây là 3 giai đoạn của gaslight mà bạn cần biết:

• Giai đoạn hoài nghi: Lời nói và hành động của đối phương khiến bạn bắt đầu hoài nghi về năng lực và quyết định của bản thân.
• Giai đoạn phòng thủ: Khi bạn nhận ra vấn đề, để giúp bản thân thoát khỏi đối phương, bạn bắt đầu phòng thủ bằng cách chủ động đổi chủ đề, cố gắng làm điều gì đó điên cuồng để thể hiện năng lực của bản thân,...
• Giai đoạn trầm cảm: Bạn cảm thấy mệt mỏi và đánh mất chính mình. Bạn có những suy nghĩ tiêu cực và có thể bị trầm cảm.

Phương pháp đối phó với gaslight là gì?

Nếu như bạn biết được bản thân đang bị gaslight, hãy làm những điều sau:

• Xác nhận tình trạng gaslight: Bạn hãy cố gắng làm rõ rằng ai là người đang muốn thao túng tâm lý bạn và cách mà họ thực hiện hành vi này. Bạn cũng nên ghi chú lại những lần mình cảm thấy nghi ngờ bản thân để dễ nhận biết hiện tượng gaslight.
• Tìm kiếm sự giúp đỡ: Bạn có thể nói chuyện với những ai mà mình thực sự tin tưởng. Bạn cũng có thể tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia sức khoẻ tâm thần hoặc nhà trị liệu.
• Thiền: Thiền định sẽ giúp bạn giữ vững quan điểm và chính kiến của mình mỗi khi bạn tự nghi ngờ bản thân.

Tạm kết

Tóm lại, khi đã biết gaslight là gì và biết mình bị gaslight thì bạn hãy nhanh chóng tìm kiếm sự giúp đỡ để bước qua nỗi lo. Bạn cũng hãy cố gắng rèn luyện nhận thức của bản thân và xây dựng sự tự tin mạnh mẽ cho mình để không bị bất kỳ ai thao túng tâm lý.

Máy tính xách tay Asus chính hãng, hiệu năng đỉnh, thiết kế ấn tượng và có giá tốt đang được bán tại FPT Shop. Xem các sản phẩm và chọn cho mình một “người bạn đồng hành" để nâng cao hiệu quả học tập, làm việc, giải trí:

Laptop Asus

Xem thêm:

• Dejavu là gì? Hé lộ những bí mật không phải ai cũng biết về hiện tượng tâm lý này
• Slay là gì? Bật mí ý nghĩa đa dạng của từ Slay được giới trẻ hay dùng trên các nền tảng mạng xã hội