Ống kính fisheye là gì? Lịch sử phát triển và các thông tin liên quan về loại ống kính này

Trong nhiếp ảnh, ống kính là đôi mắt của chiếc máy ảnh, quyết định cách bạn nhìn và ghi lại thế giới xung quanh. Trong số các loại ống kính, ống kính fisheye (hay còn gọi là ống kính mắt cá) là một trong những loại đặc biệt nhất, không chỉ vì khả năng bao quát cực rộng mà còn bởi hiệu ứng hình ảnh độc đáo, táo bạo và đầy ấn tượng. Nếu bạn là người yêu nhiếp ảnh và muốn tìm hiểu sâu hơn về loại ống kính này, hãy đọc ngay bài viết nhé.

Ống kính fisheye là gì?

Ống kính fisheye là một loại ống kính góc siêu rộng, có tiêu cự ngắn (thường dưới 20 mm), cho phép ghi lại hình ảnh với trường nhìn cực lớn, từ 100 đến hơn 180 độ. Không giống như các ống kính góc rộng thông thường cố gắng duy trì các đường thẳng, ống kính fisheye chấp nhận hiện tượng méo hình để đạt được góc nhìn rộng hơn, điều này tạo nên hiệu ứng hình ảnh cong lạ mắt và đầy nghệ thuật.

Tên gọi fisheye xuất phát từ cách mà những chú cá nhìn thế giới dưới nước, có thể bao quát gần như toàn bộ môi trường xung quanh. Chính vì vậy, ảnh chụp bằng ống kính fisheye thường mang lại cảm giác như đang nhìn qua một quả cầu hoặc bề mặt cong.

Lịch sử phát triển của ống kính fisheye

Ống kính fisheye ban đầu không được phát triển cho mục đích nhiếp ảnh nghệ thuật. Vào những năm đầu thế kỷ 20, loại ống kính này được sử dụng trong ngành khí tượng học, đặc biệt để quan sát sự hình thành và phân tán của các đám mây trên bầu trời. Lúc đó, nó được gọi là “ống kính toàn bầu trời” (whole-sky lens).

Đến những năm 1960, các nhà sản xuất máy ảnh như Nikon bắt đầu đưa ống kính fisheye vào dòng sản phẩm phục vụ nhiếp ảnh chuyên nghiệp, từ đó mở ra một hướng đi mới cho những người yêu thích chụp ảnh sáng tạo, độc đáo và khác biệt.

Các loại ống kính fisheye phổ biến

Có hai loại ống kính fisheye chính được sử dụng phổ biến trong nhiếp ảnh hiện nay:

Fisheye tròn (Circular fisheye)

Fisheye tròn cho ảnh hình tròn nằm giữa khung hình, với trường nhìn bao quát 180 độ theo mọi hướng. Loại này thường được dùng trong các ứng dụng khoa học hoặc nghệ thuật đặc thù, chẳng hạn như hình ảnh phản chiếu trong các vòm chiếu hoặc bản đồ địa cầu 360 độ.

Fisheye toàn khung (Full-frame fisheye)

Fisheye toàn khung cho ảnh bao phủ toàn bộ cảm biến hoặc phim, nhưng trường nhìn không đạt 180 độ ở mọi chiều. Loại này phù hợp hơn với người dùng phổ thông và nhiếp ảnh gia chuyên nghiệp, đặc biệt trong thể loại ảnh phong cảnh, đường phố, nội thất và thậm chí cả chân dung biếm họa.

Hiệu ứng và đặc điểm hình ảnh của ống kính fisheye

Một trong những lý do khiến ống kính fisheye được yêu thích là khả năng tạo ra hiệu ứng méo hình đầy nghệ thuật. Các đường thẳng gần viền khung hình sẽ bị bẻ cong thành các cung tròn, tạo nên cảm giác không gian được “nén lại” hoặc “mở rộng” theo cách rất phi thực tế.

Ảnh chụp từ fisheye thường có các đặc điểm sau:

• Chủ thể ở trung tâm ít bị biến dạng, trong khi vùng biên sẽ bị cong mạnh.
• Cảm giác thị giác lạ mắt, giúp thu hút sự chú ý của người xem.
• Độ sâu trường ảnh lớn, dễ lấy nét từ gần đến xa.
• Có thể tạo ảnh panorama 360 độ nếu biết cách ghép.

Ứng dụng của ống kính fisheye

Ống kính fisheye được dùng trong nhiếp ảnh nghệ thuật và trong nhiều lĩnh vực khác:

• Nhiếp ảnh nghệ thuật và sáng tạo: Ảnh fisheye thường tạo ra cảm giác kỳ ảo, hài hước hoặc ấn tượng mạnh. Nhiều nhiếp ảnh gia sử dụng fisheye để chụp ảnh chân dung biếm họa, kiến trúc với đường nét uốn cong độc đáo, hoặc ảnh phong cảnh với trời đất ôm trọn trong một khung hình duy nhất.
• Khoa học và nghiên cứu: Trong nghiên cứu sinh thái, fisheye được dùng để khảo sát tán cây, đo bức xạ mặt trời, nghiên cứu ánh sáng khu vực… vì nó có thể bao quát toàn bộ vùng trời.
• Thể thao và hành động: Trong các môn thể thao mạo hiểm như trượt ván, BMX, nhảy dù hay lướt sóng, ống kính fisheye là công cụ lý tưởng để ghi lại hành động cận cảnh và không gian rộng lớn xung quanh.
• Quay video 360 độ và VR: Fisheye là nền tảng cho nhiều máy quay 360 độ hiện đại. Khi kết hợp nhiều ảnh fisheye lại, người dùng có thể trải nghiệm thực tế ảo với cảm giác đắm chìm vào không gian.

Ưu và nhược điểm của ống kính fisheye

Dưới đây là một số ưu điểm và nhược điểm của ống kính mắt cá:

Ưu điểm:

• Trường nhìn cực rộng, giúp ghi lại toàn bộ khung cảnh trong một ảnh.
• Tạo hiệu ứng thị giác mới mẻ và độc đáo.
• Dễ gây sự chú ý, phù hợp với các dự án sáng tạo.
• Lý tưởng cho không gian hẹp.

Nhược điểm:

• Méo hình nặng, không phù hợp cho các ảnh cần giữ đúng tỷ lệ.
• Không dễ sử dụng cho người mới bắt đầu.
• Một số ảnh bị lặp hiệu ứng nếu lạm dụng.

Những lưu ý khi sử dụng ống kính fisheye

Để khai thác hiệu quả ống kính fisheye, bạn nên lưu ý một số điểm sau:

• Hiểu rõ hiệu ứng méo: Nếu bạn muốn giữ một đường thẳng nào đó không bị cong, hãy đặt nó vào chính giữa khung hình.
• Zoom bằng chân: Nhiều ống fisheye là ống một tiêu cự, bạn cần di chuyển để điều chỉnh bố cục.
• Cân nhắc phối cảnh: Tránh đặt các chi tiết không mong muốn quá gần viền ảnh, vì chúng dễ bị kéo dài hoặc biến dạng.
• Sáng tạo với đường cong: Tận dụng sự uốn cong để tạo bố cục thú vị, như làm nổi bật sự đối xứng hoặc phá vỡ quy tắc ảnh truyền thống.
• Dùng đúng hoàn cảnh: Fisheye không phù hợp với ảnh chân dung truyền thống hay sản phẩm cần chính xác hình dáng.

Một số ống kính fisheye tiêu biểu

Trên thị trường hiện nay có nhiều mẫu ống kính fisheye nổi bật:

• Nikon AF DX Fisheye-Nikkor 10.5mm f/2.8G ED – chuyên dùng cho máy crop.
• Canon EF 8-15mm f/4L Fisheye USM – hỗ trợ cả full-frame và crop.
• Sigma 8mm f/3.5 EX DG Circular Fisheye – fisheye tròn hiệu quả cao.
• Tokina 10-17mm f/3.5-4.5 Fisheye – zoom fisheye linh hoạt.

Một số hãng còn sản xuất fisheye siêu đặc biệt như Nikon 6mm f/2.8, với trường nhìn lên đến 220 độ – được ví như “con quái vật” của thế giới ống kính.

So sánh ống kính mắt cá và ống kính góc rộng

Dưới đây là bảng so sánh ống kính mắt cá và ống kính góc rộng theo một số thông số như hình ảnh, góc độ, độ dài tiêu cự…:

Lời kết

Ống kính fisheye không chỉ là một công cụ kỹ thuật mà còn là một nghệ sĩ trong thế giới nhiếp ảnh. Với khả năng nhìn thấy điều mà mắt người không thể, fisheye mở ra cánh cửa đến những góc nhìn độc đáo và đầy sáng tạo. Dù bạn là người mới bắt đầu hay nhiếp ảnh gia lâu năm, hãy thử một lần trải nghiệm ống kính mắt cá, có thể bạn sẽ khám phá ra một thế giới hoàn toàn mới từ chính những khung cảnh quen thuộc hằng ngày.

Hiện nay, trên smartphone cũng hỗ trợ chụp ảnh khá ấn tượng, giúp bạn tạo ra những bức ảnh đẹp. Nếu bạn đang tìm kiếm một mẫu smartphone chụp ảnh đẹp, hãy thử tìm hiểu dòng điện thoại iPhone 16 series đang bán tại FPT Shop nhé.

Mời bạn xem và mua ngay các mẫu iPhone 16 giá tốt tại đây:

• iPhone 16.

Xem thêm:

• Tổng hợp 10 mẫu máy ảnh cho người mới dễ sử dụng, hình ảnh chất lượng, sắc nét
• Bật mí những kiểu chụp ảnh chân dung đẹp 'đốn tim' người xem mà bạn nên lưu lại ngay