Hardware là gì? Tổng hợp đầy đủ kiến thức xoay quanh các hardware cơ bản của một máy tính

Ngày nay, máy vi đã trở thành người bạn đồng hành quan trọng trong công việc, học tập và giải trí của mọi người. Tuy nhiên, bạn có biết Hardware là gì? và các thành phần chi tiết cấu thành của một chiếc máy vi tính không? Đừng lo, bài viết này sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết nhất để giải đáp mọi thắc mắc. Hãy cùng khám phá ngay!

Hardware là gì? Sự khác giữa Hardware và Software là gì?

Hardware là gì?

Hardware hay tiếng Việt gọi là phần cứng máy tính, là tập hợp các thiết bị vật lý được kết nối với nhau để tạo thành một hệ thống máy tính hoàn chỉnh. Hardware có thể được chia thành các loại khác nhau theo chức năng và vai trò của chúng trong hệ thống, ví dụ như: phần cứng đầu vào (input), phần cứng đầu ra (output), phần cứng xử lý (processing) và phần cứng lưu trữ (storage). Hardware làm việc theo các chỉ thị của phần mềm (software), là các chương trình máy tính được lập trình để thực hiện các nhiệm vụ cụ thể. Hardware và software cần phải tương thích với nhau để máy tính có thể hoạt động hiệu quả và ổn định.

Sự khác biệt chính của Hardware và Software là gì?

Phần cứng là những gì bạn có thể chạm vào, phần mềm là những gì bạn có thể thấy trên màn hình. Phần cứng là những thiết bị cơ bản để máy tính hoạt động, phần mềm là những hướng dẫn để máy tính thực hiện các tác vụ. Phần mềm được lưu trữ trên phần cứng, nhưng phần cứng không thể hoạt động mà không có phần mềm..

Khi bạn muốn nâng cấp máy tính của mình, bạn cần phải biết về cả phần cứng và phần mềm. Phần cứng có thể được thay thế hoặc thêm vào để tăng hiệu năng và dung lượng của máy tính. Phần mềm có thể được cập nhật hoặc thay đổi để tối ưu hóa và bảo mật hệ thống. Việc lựa chọn phần cứng và phần mềm phù hợp với mục đích sử dụng của bạn sẽ giúp bạn có một trải nghiệm máy tính tốt hơn.

Các phần cứng máy tính cơ bản gồm những gì?

Phần cứng máy tính bao gồm nhiều bộ phận cơ bản, bao gồm thiết bị bên trong và bên ngoài của máy tính mà bạn có thể cầm được, nhìn thấy được, và dưới đây là một số trong những bộ phận quan trọng nhất:

Bộ xử lý trung tâm - Central Processing Unit (CPU)

CPU là bộ xử lý trung tâm, có khả năng thực hiện hàng triệu phép tính trong một giây. CPU là thành phần quan trọng nhất của máy tính, vì nó xử lý tất cả các dữ liệu và lệnh mà máy tính nhận được từ các thiết bị đầu vào, lưu trữ và đầu ra. CPU gồm hai phần chính là bộ xử lý số (Arithmetic Logic Unit - ALU) và bộ điều khiển (Control Unit - CU). ALU thực hiện các phép tính số học và logic, còn CU điều phối các hoạt động của CPU và các thiết bị khác trong hệ thống.

CPU có thể có nhiều nhân (core) khác nhau, mỗi nhân có thể xử lý một luồng dữ liệu riêng biệt. CPU có nhiều nhân sẽ có hiệu suất cao hơn so với CPU có một nhân, vì nó có thể thực hiện nhiều tác vụ cùng một lúc. Tuy nhiên, số nhân không phải là yếu tố duy nhất quyết định tốc độ của CPU, mà còn phụ thuộc vào các yếu tố khác như xung nhịp, bộ nhớ đệm, kiến trúc và công nghệ sản xuất.

Bo mạch chủ - Mainboard hay Motherboard

Bo mạch chủ là một tấm mạch in có nhiều khe cắm, ổ cắm và đầu nối để gắn các linh kiện khác nhau của máy tính, như CPU, bộ nhớ, ổ đĩa, card mở rộng và các thiết bị ngoại vi. Bo mạch chủ là nền tảng để xây dựng một hệ thống máy tính theo ý muốn và nhu cầu của người dùng. Bo mạch chủ cũng có vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh các thông số và cài đặt của máy tính, thông qua một chương trình gọi là BIOS (Basic Input/Output System).

Bo mạch chủ có nhiều kích cỡ và hình dạng khác nhau, phù hợp với các loại vỏ máy tính và không gian lắp đặt khác nhau. Các kích cỡ phổ biến nhất là ATX, Micro-ATX, Mini-ITX và Nano-ITX. Mỗi kích cỡ có những ưu và nhược điểm riêng, tùy thuộc vào số lượng và loại linh kiện cần gắn. Ngoài ra, bo mạch chủ còn có nhiều chuẩn khác nhau về độ tương thích với các linh kiện, như socket cho CPU, khe cắm cho bộ nhớ, bus cho card mở rộng và cổng kết nối cho các thiết bị ngoại vi. Việc lựa chọn bo mạch chủ phù hợp với các linh kiện khác là một bước quan trọng để đảm bảo hiệu năng và ổn định của máy tính.

Bộ nhớ dữ liệu tạm thời - Random Access Memory (RAM)

RAM là một loại bộ nhớ có thể đọc và ghi dữ liệu một cách ngẫu nhiên, không phụ thuộc vào thứ tự hay vị trí của dữ liệu. RAM là nơi CPU truy cập và lấy dữ liệu để xử lý, nên tốc độ của RAM ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu năng của máy tính. RAM chỉ lưu trữ dữ liệu khi máy tính được cấp điện, nên khi tắt máy, dữ liệu trên RAM sẽ bị mất. Đây là sự khác biệt chính giữa RAM và ổ cứng, là loại bộ nhớ có thể lưu trữ dữ liệu lâu dài.

RAM có nhiều loại khác nhau, phân biệt theo công nghệ, dung lượng, tốc độ và độ tương thích. Các loại RAM phổ biến nhất hiện nay là DDR, DDR2, DDR3 và DDR4, trong đó DDR4 là loại mới nhất và nhanh nhất. Dung lượng RAM thường được đo bằng đơn vị gigabyte (GB) hoặc terabyte (TB), càng cao thì càng có thể chạy nhiều ứng dụng cùng lúc. Tốc độ RAM được đo bằng đơn vị megahertz (MHz) hoặc gigahertz (GHz), càng cao thì càng có thể truyền dữ liệu nhanh hơn. Độ tương thích của RAM phụ thuộc vào loại và kích cỡ của khe cắm trên bo mạch chủ, nên cần phải kiểm tra kỹ trước khi mua và lắp đặt.

Ổ cứng - Hard Drive hoặc SSD

Ổ cứng máy tính là thiết bị lưu trữ dữ liệu trên máy tính của bạn, bao gồm hệ điều hành, các chương trình, các tập tin và các thư mục. Ổ cứng có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo máy tính hoạt động nhanh chóng và ổn định, cũng như bảo vệ dữ liệu cá nhân của bạn khỏi bị mất hoặc hư hỏng.

Hiện nay, có hai loại ổ cứng chính được sử dụng trên máy tính là SSD (Solid State Drive) và HDD (Hard Disk Drive). SSD là loại ổ cứng sử dụng bộ nhớ flash để lưu trữ dữ liệu, có tốc độ đọc và ghi nhanh hơn, tiêu thụ ít điện năng hơn và chịu được va đập tốt hơn so với HDD. Tuy nhiên, SSD cũng có nhược điểm là giá thành cao hơn và dung lượng thấp hơn so với HDD. HDD là loại ổ cứng sử dụng đĩa từ để lưu trữ dữ liệu, có dung lượng lớn hơn và giá thành rẻ hơn so với SSD, nhưng cũng có nhược điểm là tốc độ đọc và ghi chậm hơn, tiêu thụ nhiều điện năng hơn và dễ bị hư hỏng hơn khi bị rung lắc.

Dung lượng của ổ cứng là khả năng lưu trữ tối đa của nó, được đo bằng đơn vị Gigabyte (GB) hoặc Terabyte (TB). Một GB bằng 1024 Megabyte (MB), và một TB bằng 1024 GB. Dung lượng của ổ cứng ảnh hưởng đến số lượng dữ liệu bạn có thể lưu trữ trên máy tính của mình, bao gồm các tập tin văn bản, hình ảnh, video, âm thanh, game, phần mềm, v.v. Nếu ổ cứng của bạn có dung lượng quá nhỏ, bạn sẽ không có đủ không gian để lưu trữ tất cả những gì bạn muốn, và máy tính của bạn sẽ chạy chậm hơn. Do đó, bạn nên chọn ổ cứng có dung lượng phù hợp với nhu cầu sử dụng của mình.

Màn hình máy tính – Monitor

Khi nói về phần cứng máy tính, không thể quên màn hình. Nhiệm vụ của màn hình là kết nối với máy tính để hiển thị thông tin và đóng vai trò quan trọng trong quá trình giao tiếp giữa người dùng và máy tính. Mỗi màn hình có các thông số khác nhau để bạn có thể lựa chọn dựa trên sở thích và nhu cầu cá nhân, như độ phân giải, độ sáng, kích thước, và tỷ lệ màn hình.

Bộ nguồn – Power Supply Unit – PSU

Bộ nguồn máy tính là một bộ phận quan trọng, nằm bên trong thùng máy và cung cấp năng lượng cho các linh kiện khác. Bộ nguồn chuyển đổi dòng điện xoay chiều có điện áp cao thành các dòng điện có điện áp thấp hơn, phù hợp với các thiết bị và linh kiện. Bộ nguồn có quạt làm mát, nhiều dây cáp kết nối, và các thông số kỹ thuật khác nhau. Các thông số kỹ thuật bao gồm công suất, hiệu suất, điện áp đầu vào, và chuẩn kích thước. Các thông số này ảnh hưởng đến khả năng hoạt động và tương thích của bộ nguồn. Bộ nguồn cũng có hai loại là modular và non-modular, tùy thuộc vào việc có thể tháo rời các dây cáp hay không. 

Thùng máy – Case

Thùng máy là lớp vỏ bảo vệ các bộ phận bên trong máy tính khỏi các tác động từ bên ngoài như va đập, bụi bẩn, nước. Thùng máy còn ảnh hưởng đến thẩm mỹ, hiệu năng, và tiện lợi của máy tính. Một thùng máy đẹp mắt sẽ làm tăng giá trị của máy tính, một thùng máy có hệ thống làm mát tốt sẽ giúp máy tính hoạt động ổn định và hiệu quả và một thùng máy có nhiều khe cắm và cổng kết nối sẽ giúp máy tính dễ dàng nâng cấp và kết nối với các thiết bị ngoại vi. Thùng máy có nhiều loại khác nhau, phân biệt theo kích thước, kiểu dáng, chất liệu, và màu sắc. Các loại thùng máy phổ biến nhất là ATX, Micro-ATX, Mini-ITX, Full Tower, Mid Tower, và Small Form Factor (SFF). Các loại thùng máy này có ưu và nhược điểm khác nhau, tùy thuộc vào nhu cầu và sở thích của người dùng.

Quạt tản nhiệt – Cooling fan

Quạt tản nhiệt có nhiệm vụ quan trọng là giúp làm giảm nhiệt độ của CPU máy tính, đảm bảo rằng nó hoạt động ở mức nhiệt độ phù hợp để duy trì sự ổn định và tránh hỏng hóc do quá nhiệt. Cấu trúc của quạt tản nhiệt rất đơn giản, bao gồm bộ tản nhiệt, ống dẫn nhiệt, và chân đế.

Các bộ phận cơ bản của phần cứng máy tính có thể tùy chọn

Card đồ hoa hay Card màn hình  - Graphics Card hay Video Card

Card đồ họa, còn được biết đến là card màn hình, đảm nhận vai trò quan trọng trong xử lý thông tin hình ảnh trong máy tính, như cài đặt màu sắc, độ phân giải, và độ tương phản của hình ảnh. Nó có ảnh hưởng trực tiếp đến trải nghiệm chơi game, xem video, và học tập về đồ họa trên máy tính, quyết định xem mọi thứ diễn ra mượt mà hay không. Card đồ họa được chia thành hai loại chính: card rời và card onboard (tích hợp trong máy tính).

Card âm thanh - Sound Card hoặc Audio Card

Card âm thanh là một bộ phận máy tính, thường được thêm vào tùy thuộc vào nhu cầu của bạn. Khi bạn nghe âm thanh từ máy tính, nó ban đầu là dạng tín hiệu số. Card âm thanh chính là "người chuyển đổi" giúp biến tín hiệu số này thành âm thanh cơ bản mà loa có thể phát ra.

Nói một cách đơn giản, card âm thanh giúp máy tính nói "ngôn ngữ" số thành "ngôn ngữ" âm thanh, để bạn có thể thưởng thức âm nhạc, xem phim, hoặc thậm chí thực hiện các cuộc trò chuyện qua micro. Đồng thời, nó cũng giúp máy tính nhận và hiểu âm thanh từ micro thông qua các cổng kết nối như firewire hoặc USB.

Ổ đĩa quang – Optical Drive

Ổ đĩa hay còn được biết đến là thiết bị đọc đĩa quang, hoạt động dựa trên việc sử dụng tia laser để quét trên bề mặt của đĩa quang. Sau đó, tín hiệu được thu lại, giải mã và chuyển đổi thành dữ liệu có thể sử dụng.

Dựa trên tên gọi, ổ đĩa quang thường xuất hiện dưới các dạng sau:

• Ổ CD: Loại ổ này có thể chỉ đọc (Read-only) hoặc đọc và ghi đĩa CD, VCD (Read-Write).
• Ổ DVD: Thiết bị này có khả năng đọc các loại đĩa CD, VCD, DVD và cũng có thể ghi dữ liệu lên đĩa CD hoặc DVD trắng.

Card mạng - Network Card hoặc Ethernet Card

Card mạng là một bản mạch giúp máy tính kết nối với mạng, hỗ trợ chuyển đổi thông tin từ máy tính thành các tín hiệu dễ truyền qua các phương tiện truyền dẫn và ngược lại. Nói đơn giản hơn, nó là bộ phận giúp máy tính của bạn "nói chuyện" với và tham gia vào mạng, cho phép bạn truy cập internet và tương tác với các thiết bị khác trong mạng.

Bàn phím – Keyboard

Bàn phím là một trong những thiết bị nhập liệu (input device) cơ bản của máy tính, bên cạnh chuột, bút cảm ứng, micro, webcam… Bàn phím cho phép người dùng nhập các ký tự, số, ký hiệu, và các lệnh khác vào máy tính, để máy tính có thể xử lý và hiển thị kết quả trên màn hình hoặc các thiết bị xuất liệu (output device) khác.

Bàn phím có nhiều kiểu dáng, kích thước, chất liệu và công nghệ khác nhau, tùy thuộc vào nhu cầu và sở thích của người dùng. Có hai loại bàn phím chính là bàn phím cơ (mechanical keyboard) và bàn phím bán cơ (membrane keyboard). 

Bàn phím cũng có nhiều bố cục (layout) khác nhau, phù hợp với các ngôn ngữ và quốc gia khác nhau. Các bố cục phổ biến nhất là QWERTY, AZERTY, QWERTZ và Dvorak. Các bố cục này sắp xếp các phím chữ cái theo các thứ tự khác nhau, để tối ưu hóa tốc độ gõ phím và giảm thiểu sai số. Bạn có thể thay đổi bố cục bàn phím trong cài đặt máy tính, hoặc mua các bàn phím có bố cục khác nhau

Chuột – Mouse

Chuột là một thiết bị đầu vào cầm tay được sử dụng để điều khiển con trỏ trên màn hình máy tính. Nó giúp bạn di chuyển, chọn văn bản, biểu tượng, và các tệp và thư mục trên máy tính của bạn. Giống như bàn phím, nếu máy tính không có chuột, nó sẽ báo lỗi khi khởi động.

Các câu hỏi thường gặp xung quanh hardware là gì?

Có cần nâng cấp phần cứng thường xuyên?

Việc nâng cấp phần cứng máy tính thường chỉ cần khi bạn cảm thấy nhu cầu sử dụng của mình đang tăng lên và máy tính hiện tại không đáp ứng đủ. Ví dụ, nếu bạn thường xuyên làm việc với các ứng dụng nặng, việc nâng cấp RAM có thể giúp máy chạy mượt mà hơn.

Ngoài ra, nếu bạn là người chơi game, có thể muốn nâng cấp card đồ họa để đảm bảo trải nghiệm chơi game tốt nhất. Hoặc nếu không gian lưu trữ đang trở thành vấn đề, việc nâng cấp ổ cứng để có thêm dung lượng là một lựa chọn khả thi.

RAM máy tính bao nhiêu là đủ?

Dung lượng RAM cần thiết cho một máy tính phụ thuộc vào mục đích sử dụng cụ thể:

- 4GB: Cơ bản, phù hợp với công việc hàng ngày.

- 8GB: Tốt cho cấu hình tầm trung và đa nhiệm.

- 16GB: Đối với người làm đồ họa và chơi game.

- 32GB trở lên: Dành cho công việc chuyên sâu như chỉnh sửa video 4K/8K, làm đồ họa 3D và xử lý tác vụ nặng.

Phần cứng máy tính được bảo trì như thế nào?

Phần cứng máy tính được bảo trì bằng cách thực hiện các hoạt động sau:

• Làm sạch: Đảm bảo rằng bụi và chất bẩn không tích tụ trên các bộ phận như bàn phím, chuột, màn hình và quạt làm mát.
• Kiểm tra và thay thế linh kiện hỏng: Kiểm tra định kỳ các linh kiện như ổ cứng, RAM, card đồ họa,... Nếu phát hiện linh kiện hỏng, thay thế bằng các linh kiện mới.
• Cập nhật phần mềm: Đảm bảo rằng các trình điều khiển, firmware và phần mềm khác đều được cập nhật mới nhất để tối ưu hóa hiệu suất và bảo mật.
• Đảm bảo thông gió tốt: Đảm bảo rằng hệ thống làm mát như quạt và tản nhiệt hoạt động tốt để tránh quá nhiệt và giữ cho máy tính hoạt động ổn định.
• Sao lưu dữ liệu: Thực hiện sao lưu định kỳ dữ liệu quan trọng để đảm bảo rằng không mất dữ liệu quan trọng trong trường hợp xảy ra sự cố với phần cứng.
• Thực hiện kiểm tra sức khỏe hệ thống: Sử dụng các công cụ kiểm tra phần cứng để kiểm tra sức khỏe của ổ cứng, RAM và các linh kiện khác để phát hiện sớm các vấn đề có thể xảy ra.
• Bảo vệ chống sét: Sử dụng các thiết bị bảo vệ chống sét và ổn áp để bảo vệ máy tính khỏi sự cố do sét đánh hoặc điện áp không ổn định.

Tạm kết

Nhìn chung, qua bài viết này, chúng ta đã được tìm hiểu về khái niệm "Hardware là gì?" và chi tiết hơn về các thành phần cơ bản của phần cứng máy tính. Đây là những kiến thức quan trọng cho những ai đang có ý định xây dựng hoặc bảo trì hệ thống máy tính của mình. Việc hiểu rõ về phần cứng giúp chúng ta đưa ra những quyết định thông minh khi mua sắm hoặc nâng cấp máy tính, đồng thời bảo trì máy tính hiệu quả hơn. Hãy cùng áp dụng kiến thức này để tận dụng hết khả năng của phần cứng máy tính trong công việc và giải trí hàng ngày của bạn nhé!

Xem thêm:

• System test là gì? Tầm quan trọng của System test trong đánh giá toàn bộ hệ thống phần mềm
• Card mạng NIC là gì? Tìm hiểu vai trò, nguyên lý hoạt động và phân loại NIC
• Phần mềm ứng dụng là gì? Các ứng dụng phần mềm phổ biến bạn đã biết?

Chọn ngay máy tính bàn tốt nhất tại FPT Shop để trải nghiệm công nghệ mới và nâng cấp hiệu suất của bạn! Đặt hàng ngay hôm nay.

Máy tính để bàn