Ebook là gì? Khái niệm sách điện tử trong thời đại công nghệ số

Chúng ta đang sống trong thời đại mọi thứ đều là điện tử, ví dụ như thương mại điện tử, ngân hàng điện tử, vé điện tử, thẻ quà điện tử, thậm chí là thuốc lá điện tử và giờ đây sách điện tử cũng là một phần không thể thiếu.

Vậy định nghĩa chính xác về khái niệm Ebook là gì? Liệu nó có phải là sách điện tử mà chúng ta vẫn hay quan niệm hay không? Chúng ta hãy đi tìm câu trả lời cho câu hỏi Ebook là gì trong bài viết dưới đây.

Ebook là gì? Có phải tên gọi khác của sách điện tử?

Thật ngạc nhiên khi thuật ngữ ebook có khá nhiều cách gọi. Bạn hay gọi Ebook là gì? Là “ebook”, eBook", "Ebook", "e-Book", “e-edition” hay “sách điện tử” theo cách dịch sát nghĩa. Đó là chưa kể các thiết bị được thiết kế đặc biệt để đọc sách điện tử còn được gọi là "e-reader", "thiết bị đọc ebook " hoặc "eReader".

Sách điện tử hay Ebook là một cuốn sách không thể chỉnh sửa ở định dạng kỹ thuật số. Trong suốt lịch sử, sách truyền thống là văn bản được viết và in trên giấy. Nhưng thời nay, người ta có thể đọc sách điện tử hay ebook trực tuyến ở bất kỳ đâu dưới dạng các file kỹ thuật số.

Sách điện tử được biên soạn hoặc chuyển đổi sang các định dạng file kỹ thuật số chứa nội dung văn bản và hình ảnh nhằm thuận tiện phân phối và hiển thị trên màn hình máy tính hoặc thiết bị cầm tay giống như sách in.

Đặc điểm của sách điện tử

Sau khi nắm rõ Ebook là gì thì chúng ta sẽ tìm hiểu tiếp sách điện tử có một vài đặc điểm mà bạn có thể phân biệt với các hình thức đọc trực tuyến khác nhé.

Sách điện tử không thể chỉnh sửa được

Một đặc điểm khác biệt của Sách điện tử: văn bản không thể chỉnh sửa được. Sách điện tử phải luôn được chuyển đổi sang định dạng đảm bảo không thể chỉnh sửa được. Bởi lẽ khi có hàng ngàn người có quyền truy cập vào những cuốn sách điện tử, mọi người có thể thay đổi nội dung mà không có sự cho phép của tác giả.

Vì vậy để đủ điều kiện là sách điện tử, văn bản không được phép thay đổi theo bất kỳ cách nào, giống như sách bìa mềm.

Sách điện tử có thể chỉnh lại được (ngoại lệ)

Một đặc điểm quan trọng khác là sách điện tử thực sự phải có khả năng chỉnh lại. Nói cách khác, một cuốn Ebook phải chỉnh được kích thước sao cho phù hợp với kích thước màn hình đang đọc. Văn bản sẽ vẫn được định dạng bằng ngắt dòng, các chương và hình ảnh sẽ thay đổi kích thước để phù hợp với tỷ lệ của thiết bị đang đọc.

Tuy nhiên có một ngoại lệ, đó là file sách điện tử PDF. Nếu cho rằng việc không thể chỉnh sửa file PDF khiến tên gọi sách điện tử không còn giá trị là sai. Bởi hiện việc tải xuống và phân phối PDF khá dễ dàng nên định dạng file PDF từ lâu đã trở thành một dạng sách điện tử “không chính thức” phổ biến rộng rãi.

Các định dạng sách điện tử (ebook) phổ biến

Nếu bạn tìm kiếm các định dạng sách điện tử, bạn có thể sẽ bối rối vì số lượng lớn. Tuy nhiên, không phải định dạng ebook nào cũng phổ biến. Để đơn giản, chúng ta sẽ chỉ xem xét ba định dạng sách điện tử quen thuộc vì tính dễ sử dụng và khả năng phân phối rộng rãi, đó là EPUB, AZW và PDF.

EPUB (.epub)

EPUB hay ấn phẩm điện tử là định dạng được hỗ trợ rộng rãi nhất và có thể đọc trên nhiều loại thiết bị, bao gồm máy tính PC, smartphone, máy tính bảng và hầu hết các thiết bị đọc sách điện tử (trừ Kindle). EPUB có thể chỉnh được, khiến chúng trở thành định dạng sách điện tử thực sự và dễ đọc hơn trên các thiết bị nhỏ.

AZW (.azw)

File AZW do Amazon phát triển dành riêng cho dòng máy đọc sách điện tử Kindle. Định dạng ebook này có thể lưu trữ nội dung phức tạp như dấu trang, chú thích và phần đánh dấu. Nhưng việc sử dụng AZW bị giới hạn trên các dòng máy Kindle hoặc thiết bị có ứng dụng Kindle. Ngoài ra, chúng chỉ có thể được truy cập từ cửa hàng sách trực tuyến Amazon.

PDF (.pdf)

PDF hay còn gọi là định dạng tài liệu di động và về lý thuyết không phải là sách điện tử theo đúng nghĩa. Tuy nhiên đây lại là định dạng khá quen thuộc với tất cả mọi người. Định dạng này do Adobe sáng tạo ra. Các file PDF được biết đến vì khá dễ sử dụng và khả năng giữ bố cục tùy chỉnh. Tuy nhiên vì chúng giữ nguyên định dạng và không thể chỉnh sửa file PDF nên sẽ khó đọc trên màn hình nhỏ. Mặc dù vậy hiện nay file PDF vẫn là một trong những định dạng sách điện tử được sử dụng phổ biến nhất.

Các loại máy đọc sách điện tử phổ biến

Sách điện tử có thể đọc trên bất kỳ thiết bị nào có phần mềm hỗ trợ hiển thị định dạng file sách. Mặc dù PDF và EPUB đã trở thành tiêu chuẩn nhưng việc hệ thống DRM độc quyền vẫn còn tồn tại có nghĩa là không phải tất cả phần mềm hỗ trợ PDF, EPUB đều có thể mở file ebook.

Sách điện tử có thể được đọc trên nhiều thiết bị kỹ thuật số hoặc bất kỳ màn hình kỹ thuật số nào. Dưới đây là một số thiết bị phổ biến nhất để xem sách điện tử:

• PC, Laptop
• Máy tính bảng
• Điện thoại thông minh
• Máy chơi game
• Máy đọc sách điện tử

Tuy nhiên, trong những năm gần đây, một thiết bị gọi là eReader (đầu đọc điện tử) đã được phát triển đặc biệt để đọc và lưu trữ sách điện tử.

Xem thêm: Cách chọn máy đọc sách phù hợp mà không phải ai cũng biết

Thiết bị đọc sách điện tử hay máy đọc sách chỉ đơn giản là một thiết bị cầm tay có thể đọc sách điện tử. Một số thiết bị đọc sách điện tử phổ biến nhất bao gồm:

• Kindle của Amazon
• Kobo của Rakuten
• Nook của Barnes & Noble

Một số máy đọc sách có hệ thống chiếu sáng tích hợp để người đọc có thể đọc ngay cả khi trời tối. Để thuận tiện, Amazon và Kobo đã cung cấp các ứng dụng cho phép bạn tiếp tục đọc ebook từ bất kỳ thiết bị nào đã tải xuống ứng dụng. Tức là bạn có thể đọc một phần sách điện tử từ các thiết bị đọc sách chuyên dụng và đọc hết cuốn sách đó trên máy tính, smartphone hay máy tính bảng sau đó.

Sách điện tử được phân phối như thế nào?

Đầu tiên, sách điện tử thường được phân phối trên Internet dưới dạng các file có thể tải xuống để đọc ngoại tuyến, các trang web đọc trực tuyến hoặc dưới dạng các trang web có thể lưu vào bộ nhớ cache để đọc ngoại tuyến.

Người đọc có thể tìm, đọc và mua sách điện tử ebook trên trang web của các nhà bán lẻ nhưng khi họ mua sách điện tử, họ sẽ phải tải các file trực tiếp từ máy chủ của nhà xuất bản hoặc nhà phân phối. Một số nhà bán lẻ sách điện tử ebook phổ biến nhất hiện nay là Amazon, Barnes & Noble, Kobo và Google Play.

Trong hệ thống mở, các file sách điện tử có thể chỉ tồn tại ở một nơi nhưng bất kỳ ai cũng có thể truy cập và tải xuống (dù là mua hay tải xuống miễn phí) vì dữ liệu ebook có sẵn và có thể chia sẻ miễn phí.

Thứ hai, ebook cũng có thể phân phối qua các hệ thống độc quyền, khép kín tồn tại ở một công ty cụ thể. Họ sẽ nắm giữ hệ thống các file sách điện tử và kiểm soát khách hàng hoặc người quản lý truy cập chúng. Các hệ thống khép kín này sử dụng hình thức quản lý quyền kỹ thuật số (DRM) độc quyền. Hệ thống sẽ mã hóa file và kiểm soát quyền truy cập sách điện tử đối với cả danh tính của khách hàng và phần mềm cụ thể do công ty kiểm soát, ví dụ như Amazon Kindle và Apple iBooks.

Lợi ích của sách điện tử

Sau khi nắm rõ Ebook là gì và đặc điểm của sách điện tử, tiếp theo chúng ta tìm hiểu tiếp đến lợi ích của sách điện tử là điều không thể bàn cãi nếu xét theo các tiêu chí dưới đây:

Sách điện tử tiết kiệm không gian

Sách điện tử tiết kiệm được rất nhiều không gian so với các thư viện lưu trữ sách truyền thống vì cho phép người đọc lưu trữ hàng ngàn cuốn sách trên một thiết bị. Do đó bạn không còn phải đau đầu tìm kiếm không gian để lưu trữ sách nữa.

Sách điện tử tiết kiệm tiền

Điều này là rõ ràng vì sách điện tử không phải tốn thêm chi phí sản xuất, vận chuyển, lưu trữ so với các loại sách truyền thống. Chi phí chênh lệch có thể không lớn với nhiều người nhưng là rất quan trọng với những người đam mê đọc sách.

Sách điện tử bảo vệ môi trường

Ngành in sách tiêu thụ 16 triệu tấn giấy/năm, tương đương 32 triệu cây xanh bị chặt bỏ để sản xuất giấy. Sách điện tử chiếm khoảng 30% doanh số bán sách và chúng không chỉ tiết kiệm năng lượng, giảm ô nhiễm mà còn cứu được khoảng 9,6 triệu trong số 32 triệu cây/năm.

Sách điện tử có tính di động và tiện lợi

Sách điện tử có tính di động và thuận tiện khi có thể mang đi khắp nơi để đọc. Chỉ với một chiếc điện thoại, bạn đã có cả một thư viện sách đồ sộ. Tất cả điều kiện cần chỉ là một thiết bị đọc sách điện tử chuyên dụng như máy đọc sách hoặc điện thoại, máy tính bảng, laptop,…

Dễ dàng đọc sách ngay lập tức sau khi tải về

Khi mọi người muốn một thứ gì đó, họ sẽ muốn sở hữu nó ngay lập tức. Tương tự, bạn có thể mua ebook chỉ bằng một nút bấm và tải xuống ngay lập tức. Bạn không cần phải đến cửa hàng hoặc lang thang tìm kiếm sách hay chờ giao tới nhà nữa. Bạn có thể đọc sách điện tử mọi lúc, mọi nơi và ngay lập tức.

Bạn có thể thay đổi kích thước phông chữ của sách điện tử

Tùy thuộc vào định dạng (không gồm PDF), bạn có thể thay đổi kích thước phông chữ của sách điện tử. Điều này đặc biệt hấp dẫn đối với những người gặp khó khăn về thị lực. Bạn không còn phải nheo mắt hoặc đeo kính để đọc nữa. Đó là lợi ích to lớn của sách điện tử, ebook so với một cuốn sách bìa mềm.

Sách điện tử có thể tìm kiếm được

Không giống như sách bìa mềm, sách điện tử có thể dễ dàng tìm kiếm. Thay vì lật các trang để tìm một câu trích dẫn yêu thích hoặc một phần câu chuyện, bạn có thể tìm kiếm từ khóa để quay trở lại ngay phần mà bạn muốn đọc. Điều này đặc biệt hữu ích khi bạn đang đọc những cuốn sách dài mà có thể mất hàng giờ để tìm một trang cụ thể.

Chưa kể việc tìm kiếm các đầu sách điện tử sẽ dễ dàng hơn nhiều vì chúng thường hiển thị dưới dạng danh sách và được phân chia, lọc rất chi tiết nên bạn có thể tìm thấy ngay cuốn sách muốn mua. Nó thuận tiện hơn khi phải lạc trong một cửa hàng sách với hàng ngàn đầu sách trước mắt mà không biết nên chọn cuốn nào.

Hạn chế của sách điện tử Ebook

Nhắc đến hạn chế của sách điện tử cũng có không ít, tuy nhiên những hạn chế này không quá nhiều. Cụ thể:

• Bạn sẽ cần phải có thiết bị đọc ebook phù hợp như máy đọc sách, điện thoại, máy tính bảng,…thì mới có thể đọc ebook được. Trong khi đó với sách truyền thống, bạn chỉ cần lấy nó ra và đọc thôi.
• Bạn cũng cần phải cài các phần mềm tương thích với định dạng ebook thì mới đọc ebook được. Điều này có thể khó khăn đối với một số người không chuyên.
• Đọc ebook trên các thiết bị điện tử không được thiết kế dành riêng cho việc đọc sách sẽ gây hại cho mắt do ảnh hưởng của ánh sáng xanh từ điện thoại, máy tính bảng, laptop và nó thực sự khá nguy hiểm nếu đọc trong trong thời gian dài.

Tạm kết

Trên đây là những chia sẻ về khái niệm Ebook là gì và lợi ích, hạn chế của sách điện tử trong thời đại công nghệ số. Hy vọng bạn đọc đã có những hiểu biết cơ bản về hình thức lưu trữ thông tin hiện đại này.

Xem thêm:

• Có nên mua máy đọc sách Kindle hay không?
• Tổng hợp 3 máy đọc sách được yêu thích nhất hiện nay trên thị trường

Nếu bạn là một có thói quen đọc sách điện tử thì FPT Shop sẵn sàng cung cấp đến bạn các sản phẩm điện tử chất lượng, giá cả cạnh tranh và thích hợp để đọc ebook.

• Điện thoại chính hãng
• Máy tính bảng chính hãng