Cá nóc là cá gì? Có nguy hiểm không? Dấu hiệu và cách xử lý nhanh khi bị ngộ độc cá nóc

Mặc dù là một loại cá nguy hiểm chứa độc tố tetrodotoxin có thể gây tử vong nhưng cá nóc vẫn rất được ưa chuộng ở nhiều nước trên thế giới, trong đó bao gồm cả Việt Nam. Đây cũng là lý do dẫn đến một số trường hợp bị ngộ độc nặng từ cá nóc chỉ vì bất cẩn ở khâu sơ chế. Vậy triệu chứng ngộ độc cá nóc là gì? Nguyên nhân và cách xử lý ra sao? Hãy đọc ngay bài viết dưới đây để có được cho mình những kiến thức cần thiết nhất về loài cá này nhé.

Cá nóc là cá gì?

Cá nóc là một loại sinh vật có xương sống và chứa rất nhiều chất độc. Chúng thường tập trung sinh sống chủ yếu ở các vùng nước mặn và biển nhiệt đới hơn là ở nước ngọt. Thông thường, cá nóc sẽ có kích thước từ 4 - 40cm với đặc điểm ngoại hình là phần đầu to, mắt lồi, thân chắc khoẻ và thịt trắng.

Tuy nhiên thì như chúng ta cũng đã biết, cá nóc là một sinh vật rất độc và phần độc của chúng thường tập trung chủ yếu ở các bộ phận như da, gan, ruột, cơ bụng và nhiều nhất là trong trứng. Chính vì vậy mà cá nóc cái thường sẽ độc hơn là cá nóc đực, đặc biệt là vào mùa sinh sản.

Nguyên nhân gây ra ngộ độc cá nóc

Như đã đề cập ở trên, cá nóc chứa một lượng đáng kể tetrodotoxin - một trong những chất độc mạnh nhất có trong tự nhiên. Hoạt chất này được tìm thấy nhiều nhất ở ruột, trứng và tinh hoàn của cá. Về bản chất, tetrodotoxin không chứa protein, nó tan trong nước và hoàn toàn không thể bị phá hủy bởi nhiệt độ (dù là nấu chín, phơi khô hoặc sấy) nhưng sẽ bất hoạt trong môi trường kiềm mạnh hoặc acid.

Chất độc này được hấp thụ rất nhanh qua đường tiêu hóa chỉ trong khoảng từ 5 - 15 phút với nồng độ cao đạt đỉnh sau 20 phút và một phần còn lại sẽ được loại bỏ qua nước tiểu. Dù chỉ chứa một lượng nhỏ nhưng tetrodotoxin vẫn gây ảnh hưởng lớn đến hệ thần kinh, ức chế kênh natri, đặc biệt là cơ vân và gây ra sự cản trở quá trình phát sinh điện thế và dẫn truyền xung động, từ đó dẫn đến tình trạng liệt cơ, suy hô hấp nghiêm trọng cùng với nguy cơ tử vong rất cao.

Triệu chứng khi bị ngộ độc cá nóc

Những người ăn hải sản chứa tetrodotoxin như cá nóc sẽ nhanh chóng biểu hiện ra các triệu chứng trúng độc, thường là trong khoảng từ 10 - 45 phút sau khi tiêu thụ với các tình trạng sau:

• Chóng mặt, hoa mắt
• Cảm giác mệt mỏi
• Tê bì ở mặt, bàn tay, bàn chân và các chi
• Nôn mửa và bị mất phản xạ
• Trường hợp bị trúng độc với liều lượng cao, triệu chứng có thể chuyển biến nặng hơn chỉ trong khoảng từ 4 - 6 giờ và gây tê liệt, hạ huyết áp, mất ý thức, cuối cùng nghiêm trọng nhất là suy hô hấp rồi tử vong.

Sự ảnh hưởng của chất độc tetrodotoxin đến hệ thần kinh và tim mạch thường được chia thành 4 mức độ như sau:

• Mức độ 1: Người bị trúng độc bắt đầu xuất hiện triệu chứng tê bì, cảm giác lạ quanh miệng nhưng không kèm theo các dấu hiệu tiêu hóa như tăng tiết nước bọt, buồn nôn hay tiêu chảy. 
• Mức độ 2: Tình trạng tê bì sẽ lan rộng từ lưỡi đến mặt, đầu ngón tay và nhiều vùng khác, liệt vận động, thất điều, đau đầu, nói ngọng, đổ mồ hôi nhưng các phản xạ vẫn hoạt động bình thường.
• Mức độ 3: Triệu chứng co giật bắt đầu xuất hiện, cảm giác liệt mềm toàn thân, nói năng không rõ ràng, suy hô hấp, đồng tử giãn tối đa không có phản xạ ánh sáng, lúc này bệnh nhân có thể vẫn còn tỉnh.
• Mức độ 4: Người bị ngộ độc cá nóc bắt đầu rơi vào tình trạng nguy kịch, suy hô hấp nặng, ngừng thở, nhịp tim không ổn định hoặc rối loạn và lâm vào trạng thái hôn mê sâu.

Cách xử lý nhanh khi bị ngộ độc cá nóc

Nguyên tắc trong việc điều trị ngộ độc từ cá nóc bao gồm:

• Ngăn chặn và hạn chế sự hấp thu độc tố vào cơ thể.
• Điều trị các triệu chứng.
• Nếu gặp các biểu hiện dễ gây tử vong như liệt toàn thân, suy hô hấp nặng thì bệnh nhân cần được can thiệp tích cực ngay lập tức.

Dưới đây là một số biện pháp mà bạn có thể thực hiện sơ cứu tạm thời nếu gặp phải người đang bị ngộ độc từ cá nóc.

Trường hợp bệnh nhân còn tỉnh, phản xạ nuốt và ho khạc tốt

Đối với những người có biểu hiện ngộ độc cá nóc sau khi ăn khoảng 3 giờ thì chúng ta có thể kích thích họ nôn ói hoặc ho khạc bằng cách: đặt người bệnh nằm nghiêng, đầu thấp và cho họ uống bột than hoạt tính pha loãng với nước.

• Đối với người lớn: Dùng liều 30g than hoạt tính pha với 250ml nước sạch.
• Đối với trẻ từ 1 - 12 tuổi: Sử dụng 25g than hoạt tính với 100-200ml nước sạch.
• Đối với trẻ dưới 1 tuổi: Chỉ dùng liều 1g than hoạt tính cho mỗi kg cân nặng (ví dụ: trẻ nặng 3 kg thì dùng 3g than) rồi pha với 50ml nước sạch.

Lưu ý: Nếu có thể, hãy cho người bệnh uống sớm trong vòng 1 giờ sau khi tiếp xúc với cá nóc để đạt hiệu quả cao nhất. Tuy nhiên, tuyệt đối không dùng cách này đối với những người đã rối loạn ý thức, bị hôn mê, khó thở, thở yếu hoặc ngưng thở.

Trường hợp bệnh nhân bị khó thở, thở yếu, tím tái hoặc ngừng thở

Với những trường hợp nguy kịch như vậy, người xung quanh cần thực hiện hô hấp nhân tạo để cấp cứu ngay tại chỗ. Nếu người bệnh bị rối loạn ý thức, hôn mê nhưng vẫn thở được, bạn hãy đặt họ nằm nghiêng về một bên và ngay lập tức gọi xe cấp cứu để nhanh chóng chuyển đến cơ sở y tế gần nhất.

Tạm kết

Như vậy qua bài viết này, FPT Shop đã chia sẻ đến bạn nguyên nhân, triệu chứng và cách xử lý nhanh khi bị ngộ độc cá nóc. Hy vọng với những thông tin vừa được cung cấp trên, các bạn sẽ hiểu rõ hơn về nguy cơ sẽ gặp khi ăn cá nóc và biện pháp xử lý nếu như không may trúng phải độc của loài cá này.

Xem thêm:

• Cách làm bánh crepe xúc xích cực kỳ thơm ngon, hấp dẫn chỉ với 4 bước đơn giản
• Chia sẻ công thức làm món cá hấp sả cực thơm ngon, ngọt vị tự nhiên, ăn là ghiền

Bên cạnh những thông tin về cá nóc, nếu các bạn đang có hứng thú với những thiết bị gia dụng thì hãy truy cập vào website FPT Shop và tìm mua cho mình các sản phẩm chất lượng như: Nồi inox, nồi chiên không dầu, chảo chống dính, nồi lẩu điện,... để hỗ trợ việc nấu ăn, đồng thời nâng cấp không gian bếp nhà mình nhé.

Xem thêm sản phẩm nồi áp suất bán chạy tại đây:

• Nồi áp suất